Moeders

Alleen als je naar mensen luistert, kun je ze helpen

In de documentaire Moeders ging gaat filmmaker Nirit Peled met 4 moeders in gesprek over wat het voor hen betekent dat hun zoon op de Amsterdamse Top 400-lijst staat.

Menselijke maat

Werk je als professional met jongeren? Bekijk dan zeker deze documentaire. De documentaire maakt duidelijk hoe ingrijpend een aanpak kan zijn op gezinnen en hoe belangrijk het is om de menselijke maat in het oog te houden. Anders schiet een interventie zijn doel voorbij en kent het alleen maar verliezers.

De Top 400-aanpak moet voorkomen dat jongeren afglijden naar de zware criminaliteit. De moeders vertellen in deze documentaire hoe dit preventieprogramma in hun ogen juist averechts werkte. Zo vertelt een moeder: “Eigenlijk wordt al heel jong je toekomst bepaald door hoe de politie met je omgaat.”

De aanleiding voor deze lijst was dat ruim 10 jaar geleden het aantal gewelddadige overvallen flink toenam. Het ging vaak om jonge daders. Burgemeester Van der Laan nam toen het initiatief om 600 jongeren scherper in de gaten te houden. Naast de Top600 werd de Top400 gelanceerd, waar jongeren op komen te staan die het grootste risico lopen om door te groeien in de criminaliteit.

Risicofactoren

In de criteria voor de instroom op de Top400 worden enkele risicofactoren meegenomen, zoals zorgsignalen van schoolverzuim, deel uitmaken van een geprioriteerde jeugdgroep of minimaal 2 aanhoudingen voor een misdrijf. Maar ook een criterium als ‘slachtoffer of getuige zijn van een misdrijf’ komt volgens de documentaire hierin terug, terwijl dat geen risicofactor is voor crimineel gedrag. De documentaire laat zien dat een jongen op deze manier op de lijst kwam. Hij was getuige dat een bekende werd neergeschoten. Zijn moeder vertelt: “Mijn zoon had alles gezien, hij belde 112 en toen begon de ellende.”

Het is voor ouders en hun kind kennelijk niet inzichtelijk waarom juist hij of zij op de lijst is gekomen. Het meest zorgelijke is dat je niet direct de conclusie kunt trekken dat als iemand aan alle of aan een deel van de risicofactoren voldoet, hij of zij automatisch een criminele carrière begint. Ja, jongeren hebben een grotere kans om delicten te plegen als ze spijbelen, maar dat betekent niet dat ze dat ook gaan doen.

“In plaats van dat hulpverleners naast je gaan staan, gaan ze boven op je zitten.”

Impact op gezinnen

Je voelt in deze documentaire de impact op deze gezinnen. Een van de moeders vertelt hoe een politieagent tegen haar zoon tekeer ging. “Het was echt tegen het schandalige aan.” Toen zij hem erop aansprak, paste de agent zijn houding aan. Een andere moeder vertelt over haar situatie nadat haar man was overleden. Haar zoon was nog jong. Hij sliep niet meer, ging slaappillen gebruiken en zij kreeg steeds minder zicht op hem. “Ik heb vrijwillig jeugdzorg gebeld. Hij ging namelijk stiekem naar buiten, maar vertelde niet wat hij ging doen. Op het moment dat je hulp inroept, is het alsof je de overheid vertelt ‘ik kan het niet en ik ben geen goede ouder’. Terwijl dat niet het geval hoeft te zijn. In plaats van dat hulpverleners naast je gaan staan, gaan ze boven op je zitten.”

Alleen als je naar mensen luistert, kun je ze helpen

Aan het eind van de documentaire vertelt een van de moeders dat ze een maatschappelijk werkster ontmoette. “Zij heeft me gevormd tot hoe ik nu ben. Ik keek haar aan en dacht ‘waarom heb ik niet eerder iemand ontmoet die naar mij kon luisteren?’ Ze vroeg mij: ‘wat kunnen we voor jou doen?’” Dat leidde er uiteindelijk toe dat deze moeder af en toe kon spreken bij de radio en ze begon therapiesessies te geven aan andere moeders. Ze is er stellig van overtuigd: “Alleen als je naar mensen luistert, kun je ze helpen.”