Ben jij een mens van succes of van waarde?

• Groot zijn vraagt bescheidenheid

Veel problemen van mensen ontstaan door verkeerde inschattingen. Bewust of onbewust gemaakt van mensen en gedragingen. Van de waarde van dingen. Net zo goed als dat andere problemen je gewoon kunnen overkomen. Zoals aangeboren beperkingen, ziektes, etc. Wat de oorzaak ook mag zijn: als daardoor oe behoefte aan ondersteuning of zorg ontstaat, moeten wij er als samenleving staan. Natuurlijk speelt het aanspreken van eigen kracht en zelf de verantwoordelijkheid nemen voor dergelijke situaties dan een cruciale rol. Maar net zo belangrijk daarbij is de hulp van familie, vrienden en bekenden. Ondersteuning van de eigen omgeving is – zo leert de ervaring – van toevoegende waarde. Daarbij spelen waardering en respect voor de eigen mogelijkheden van mensen een cruciale rol.

Bovenstaande noties vormen feitelijk de sleutel van en tot succes bij de omvorming van het sociaal domein. Een opgave die (mede) voortvloeit uit de decentralisatie van allerlei ondersteuningstaken voor mensen in de knel. Een groot deel van die taken, die nu nog op Rijksniveau of op provinciaal niveau wordt uitgevoerd, gaat naar de gemeenten. De budgetten die hiervoor beschikbaar worden gesteld, zijn minder groot dan nu het geval is. Kortom: we moeten meer doen met minder budget……..

De combinatie van nieuwe taken en een fundamenteel andere rolneming vraagt om een verandering in ons denken en doen.

Dit is een opgave die zijn weerga niet kent. Het vraagt om het maken van een omslag naar meer maatwerk, meer zorg in de buurt, meer samenwerking tussen de verschillende aanbieders. Maar ook om een omslag naar houdbaar gefinancierde voorzieningen. Dit vraagt naast verbinding tussen beleid en concrete uitvoering om het scherp krijgen van de toegevoegde waarde van onze doen en laten. Wij zullen slimmer moeten werken, scherpe keuzes moeten maken en lef en leiderschap tonen. Tegelijkertijd vraagt dat een gepaste combinatie van bescheidenheid en sturing.

Vanwege die complexe en tegelijkertijd uitdagende opdracht kan ik u aanbevelen de volgende video eens te bekijken. Geloof het of niet. In deze video red een man het vliegtuig met zijn auto…..

En ja, u hoeft het niet te geloven, want het is een reclame. Sorry. Het is echter ook een prachtige verbeelding voor de hiervoor beschreven opgave: vertrouwen geven, lef en leiderschap tonen en op tijd en op maat bijspringen. Van toevoegende waarde zijn dus. Want dat is goede en kwalitatieve ondersteuning en zorg: van toevoegende waarde!

Wat dat inhoudt? Niet meer overnemen, maar begeleiden en bijspringen. Loslaten van de cliëntgedachte en mensen de kans en ruimte geven om eigen mogelijkheden in te zetten. Mensen die – al dan niet tijdelijk – ondersteuning of zorg behoeven bij een bepaald aspect, willen lang niet altijd bemoeienis bij zaken die ze wel beheersen. Dit moeten wij niet alleen respecteren, maar ook mogelijk maken. Net zo goed als dat wij ruimte moeten bieden voor ondersteuning die misschien niet past binnen de gekende kaders, maar wel tot het verminderen of wegnemen van de belemmering leidt.

De basisgedachte daarbij is dat elk mens een eigen verantwoordelijkheid, eigen talenten en (on-)mogelijkheden kent. Maar tegelijkertijd de erkenning dat mensen niet altijd zonder elkaar kunnen. De mens is een sociaal wezen. De behoefte aan contact met anderen is een wezenlijk onderdeel in zijn of haar leven. Dat laatste geldt in het algemeen, maar eens te meer als er sprake is van knelposities. Van vluchteling tot verslaafde. Van vechtende ouders tot gepeste kinderen. Van jeugdigen of ouderen met andere lichamelijke of verstandelijke mogelijkheden tot mensen met een chronische ziekte. Zij allen verdienen ondersteuning. Van mensen in hun eigen omgeving waar dat kan en – waar dat noodzakelijk is – met behulp van de vele professionals die er zijn. Het samenspel tussen informele en formele zorg luistert daarbij nauw. Dáárin ook ligt een brede verantwoordelijkheid voor professionals. Zij moeten niet alleen vragen wat het netwerk kan doen, maar ook wat het netwerk nodig heeft om ondersteuning en zorg te kunnen blijven bieden (zie ook: https://verruimdehorizon.wordpress.com/?s=mantel+de+mantelzorg).

Om het gewenste resultaat te bereiken is een goed samenspel tussen mensen nodig. Ieder mens heeft zijn of haar eigen plaats en betekenis binnen de samenleving. Die individuele rol moet goed vervuld worden en daarnaast worden ondersteund. Hoe beter dat gaat, des te beter het uiteindelijke resultaat zal zijn.

Dit alles start met een goede relatie tussen de mensen die ondersteuning behoeven en mensen die die ondersteuning bieden. Er moet een ‘klik’ zijn. Dat heeft niets te maken met de ‘deskundigheid’ van de hulpverlener, maar heeft veel te maken met ‘vertrouwen’. Als dat er niet is, zal het heel moeilijk zijn een profijtelijke samenwerking op te starten.

Vertrouwen moet groeien. Het ontstaat door samen zoeken en samen werken. Dat samen werken vraagt om een duidelijke en open interactie is tussen alle partijen. Het vraagt naast professionele bescheidenheid – de ondersteuning vragende mens blijft eerst en vooral zelf de ‘specialist’ in en over zijn eigen situatie – om dienend leiderschap. En, kwalitatief goede ondersteuning is duidelijk: dit doe ik, dat doe jij. Is transparant ook in het wat, wanneer en waarom van de acties.

Ondersteuning en zorg moet dus van toegevoegde waarde zijn. En dus rekening houden met en aansluiten op de eigen mogelijkheden en beperkingen van mensen. Daarbij moeten wij – over en weer – ook durven toegeven dat we kunnen ‘falen’. Gewoon, omdat er soms geen andere oplossing is. Of, omdat de mogelijke oplossing ook risico’s kent. Dat vraagt samen afwegingen en keuzes durven maken. En lef!

Als wij zo kunnen en durven samenwerken bij het realiseren van ondersteuning en zorg is kwaliteit daarvan niet (alleen) wat de professional erin stopt. Het is eerst en vooral wat de ‘klant’ eruit haalt en bereid is ervoor te doen. Ondersteuning en zorg bezit immers geen kwaliteit omdat het moeilijk is of veel geld kost. Het bezit kwaliteit omdat het nuttig en van toevoegende waarde is. Niets meer en niets minder!