Wie is hier nou gek?

• DEBIEL – Wie is hier nou gek?

Rahima is 26, maar heeft het niveau van een kind van 5. Het weerhield regisseur Dewi Reijs er niet van om een film met Rahima te maken. “Het was een te gekke tijd.”

DEBIEL is een korte jeugdfilm (15min.) over Yildiz, een Turks verstandelijk gehandicapt meisje. Zij komt terecht achter de schermen van een modeshow, Die dag gaat haar grootste wens in vervulling

De film is het regiedebuut van Dewi Reijs.

Toelichting

Dewi Reijs (33) en de Turkse Rahima Güngor kwamen veel bij elkaar over de vloer. Tien jaar lang waren ze buurmeisjes in de Baarsjes in Amsterdam. “We zijn echt vriendinnen, hoe verschillend we ook zijn”, zegt Dewi. “Rahima was vaak bezig met verkleden. Ik vond dat grappig en dacht: hier moet ik wat mee.”

Dewi studeerde aan de Amsterdamse Toneelschool en Kleinkunstacademie en is actrice en regisseur. Ze besloot een film te maken, geïnspireerd op ex-buurmeisje Rahima. “Het was moeilijk om aan financiering te komen. Omdat ik iemand met een verstandelijke beperking een grote rol had gegeven, dachten ze: eerst zien, dan geloven.”

Debiel
Nu geloven ze Dewi wel. ‘Debiel’ is haar regiedebuut en de korte film is genomineerd voor de Short Film Corner van het Filmfestival in Cannes. Naast Rahima heeft ook Emmy-winnares Maryam Hassouni een hoofdrol. De film gaat over een verstandelijk beperkt meisje, Yildiz, dat net als Rahima van kleding houdt. Door toeval komt ze op de catwalk van een grote modeshow terecht. Op die dag gaat haar grootste wens in vervulling.

Rahima is verstandelijk gehandicapt geboren. Iemand opbellen is lastig voor Rahima, maar bij Dewi kletst ze veel. “Daarom gingen de repetities voor de film ook goed. Ze kende me al, vertrouwde me.” Maar: het kostte tijd. Veel tijd. “Rahima kan niet veel onthouden. Ik moest dingen eindeloos herhalen. Vooral de teksten waren heel moeilijk.” Soms wist Rahima niet meer wat ze moest zeggen. “Even wachten”, zei ze dan tijdens de repetities. “Het wordt moeilijk in mijn hoofd, mijn hoofd zit vol.”

Onbegrip
Rahima oefende met de acteurs en de crew in de gymzaal van de dagopvang in Osdorp. Er waren op de set altijd begeleiders aanwezig, naast Dewi. “Ik stond vaak naast de camera en deed voor wat ze moest doen. Ze snapte wel dat ze aan het acteren was, maar je kunt tegen iemand zoals Rahima niet zeggen: ‘Ga eens naar links’. Dat begreep ze niet. Daarom moesten we ook veel meer repeteren dan ‘normaal’ is in de filmwereld.”

Na de opnames voelde Rahima zich als een filmster. “Op een gegeven moment ging ze wel een beetje naast d’r schoenen lopen. Dan was ze geïnterviewd, sprak ze klasgenootjes van de dagopvang en dan deed ze alsof ze heel bijzonder was. Ik zei dan: ‘Dat mag je nooit doen’. Maar ik kon er ook wel om lachen.”

Met de titel van de film wil Dewi een statement maken. “‘Debiel’ is misleidend. Je denkt in eerste instantie dat het om Rahima gaat. Want, eerlijk is eerlijk: mensen met een verstandelijke beperking worden zowel door kinderen als volwassenen vaak ‘debiel’ genoemd. ‘Ha, zie die debiel, daar’. Met mijn film wil ik mensen laten inzien: wie is hier nou debiel? Rahima is uniek om wie ze is, maar in de film zie je dat ‘normale’ mensen juist debiel kunnen doen.”