(Vrij naar: De natura deorum, Marcus Tullius Cicero, Romeins staatsman en schrijver 106 v.C. – 43 v.C.)
- Kijken is meer dan zien
Voor mij is anders kijken één van de belangrijkste elementen van creatief denken. Als je flexibel kunt zijn in hoe je dingen ziet dan krijg je veel nieuwe impulsen, en dan ga je ook andere dingen zien.
Om anders te zien, moet je bewust kijken. Sommige mensen doen dat van nature (kunstenaars bijvoorbeeld). Anderen doen dat met een gekleurde bril….
Vanaf 2015 ligt alle jeugdzorg bij de lokale overheden, ook de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ). De wet geeft de gemeenten veel vrijheid in de manier waarop ze hun jeugdbeleid gaan vormgeven. Dit voornemen roept felle reacties op. Niet in de laatste plaats vanuit het veld van professionals. Die de onzekerheid van ouders over de toekomst van de zorg voor en behandeling van hun kinderen met psychiatrische problematiek wat graag voeden met spookbeelden. Van indicatie stellende ambtenaren bijvoorbeeld (zie: http://www.youtube.com/watch?v=alW2K4aiMbU).
Dat filmpje werd mij onder de aandacht gebracht door een BIG-geregistreerde klinisch psycholoog/psychotherapeut. In reactie daarop heb ik de betrokken professional laten weten dat ik het filmpje op zijn vriendelijkst gezegd tendentieus vind. Het borduurt voort op misplaatste en misleidende beeldvorming en geeft een volstrekt verkeerd beeld van dat wat gemeenten momenteel daadwerkelijk organiseren. Het antwoord dat ik daarop kreeg was zo mogelijk nog verontrustender: “Het filmpje is zeker tendentieus. Ik heb de inzet van de gemeente(n) tot op heden zeker als positief ervaren, maar bemerk ook dat het niet overal zo gaat.”
Waarom dat verontrustend is? Omdat het precies typeert wat wij in ons land graag doen: de uitzondering (het probleem) uitvergroten. De bredere beweging die aan de overdracht van de jeugdzorg naar gemeenten ten grondslag ligt, verengt zich zo tot een eenzijdige obsessie van professionals. Professionals die hun autoriteit te zeer misbruiken en daarmee de partijen die willen leren schaden.
Ik werd in mijn opvatting gesterkt door een uiterst inspirerende lezing van Scott D. Miller welke ik deze week mocht bijwonen. Een lezing, aangeboden ter gelegenheid van het 10jarig bestaan van Trias jeugdhulp (Zwolle).
Psycholoog Scott D. Miller, Ph.D. (Institute for the Study of Therapeutic Change, Center for Clinical Excellence) presenteerde zijn visie op psychologische zorg. De essentie van zijn betoog? Een psycholoog kan betere psychologische zorg bieden door te werken volgens het principe van ‘practice based evidence’ in plaats van ‘evidence based practice’ (Zie ook http://www.scottdmiller.com/).
Zijn betoog deed mij denken aan verschijnsel bij de ziekte van Alzheimer: het gaten in het geheugen opvullen met verzinsels. Als gevolg daarvan wordt de gedachtegang verward en gaat de greep op zichzelf en de omgeving verloren. Er ontstaan dan gemakkelijk angstgevoelens, eventueel gepaard gaande met verschijnselen van depressiviteit. Door de geheugenstoornissen is men voortdurend alles kwijt hetgeen een basis vormt voor het ontstaan van achterdochtige (paranoïde) gedachten.
Ik citeer Miller: “Een soortgelijk vertekenend beeld lijkt ook aanwezig in de subjectieve zelfanalyse van professionals in de GGZ. Hun eigen effectiviteit schatten ze steevast dwaas hoog in. Die mening stoelt vrijwel nooit op harde cijfers en de beroepstrots van het ego zit vaak danig in de weg.” Dat ervaart Miller wanneer hij – overal ter wereld – keer op keer respectabele therapeuten hoort praten over de eigen effectiviteit en hoort twijfelen aan het feit dat de beoordeling door een cliënt veel zwaarder weegt dan de schouderklopjes van collega-wetenschappers. “Doe je ogen open, lees het actuele wetenschappelijke onderzoek”, verzucht hij dan. “Geschoolde en gekwalificeerde therapeuten in alle disciplines overschatten hun eigen effectiviteit met gemiddeld 60%!”
Tijdens zijn doorwrochte – en tegelijkertijd lichtvoetige – betoog presenteerde hij uitermate toegankelijk de naakte feiten van zijn practise based evidence. Over een onderling hopeloos verdeelde en een met het eigen imago schermutselende beroepsgroep. “Wanneer loodgieters eenzelfde wazige opvatting over hun nering zouden ventileren als therapeuten, dan lekte heel Nederland van binnenuit en konden we het landje doortrekken.”
Therapeutische uitmuntendheid vraagt niet om nog meer of nieuwe behandelmethoden en technieken. Integendeel. “Het is niet de therapeut of zijn therapiemodel wat een therapie doet slagen. De meest krachtige factor tot verandering is de cliënt (de mens) zelf en wat zich afspeelt in zijn of haar leven buiten de therapiekamer. De zogenaamde extra-therapeutische factoren. Gevolgd door de tot stand gebrachte relatie tussen cliënt en therapeut” (Barry L. Duncan, Scott D Miller, Jacqueline A Sparks 2004).
Anders gezegd: isoleer niet het ‘probleem’, maar plaats het in haar context. En focus de behandeling niet op het beperken van het problematische functioneren. Herstel van het onproblematisch functioneren vraagt om het kijken (en durven zien!) van kansen en mogelijkheden. En laat dat nu precies het fundament zijn van de decentralisatiebeweging van en bij de meeste – zo niet alle – gemeenten: het plaatsen van de inwoners in het bredere denk- en kijkraam van hun talenten en omgeving.
De vraag hoe dat werkt, laat ik u graag zelf beantwoorden. Door eens te kijken naar het (door Miller gebruikte) navolgende filmpje. Ik zou onze Senatoren (leden Eerste Kamer der Staten Generaal) willen adviseren om, alvorens op 11 februari 2014 het debat over de Jeugdwet te voeren, daarvan kennis te nemen. Net als van het bredere denkraam van Miller. Hij ontrafelt het geheim van de excellente therapeut. En geeft ook een andere ‘kleur’ aan het buitengewoon gekleurde verzet vanuit de jeugd-GGz.
Verruim de horizon 
1 comment