Ondermijnend gedrag slecht voor moraal

Ik zeg het maar meteen. Ik ben meer nog dan teleurgesteld vooral boos. Boos op al mijn mede landgenoten die niet meer willen meedoen. Mensen die voor eigen plezier en gewin de afspraken en adviezen rond de corona aanpak bij het vuil zetten.

De hele wereld zucht, kreunt en kermt onder het coronavirus. De huidige generaties hebben zo’n massaal slagveld nog nooit meegemaakt. Wereldwijd wordt afgestevend op een half miljoen doden; als het er al niet meer zijn. Het begon – zoals meestal – met het ontkennen of stoer weglachen (ook door mij) van de ernst van de situatie, maar nadat er statistieken van onder andere Italië bekendgemaakt werden, werden in ons land de zwaarste en strengste maatregelen getroffen in vergelijking tot buurlanden: alle niet-essentiële winkels, bedrijven en instanties gesloten, iedereen ‘in huis’, geen feestelijkheden meer, dagelijks meermaals handen wassen, afstand houden en niemand aanraken enzovoort enzoverder.  

Het merendeel van onze landgenoten houdt zich aan de opgelegde maatregelen. De straten zijn rustiger dan ooit. Van files op de autowegen is geen sprake. Elke dag worden we op de hoogte gehouden van het aantal besmettingen en het aantal doden. Geen opbeurend nieuws! Toch is er een toenemende groep medelanders die de opgelegde maatregelen met de voeten treedt. Tot hen richt ik mij speciaal.

Een democratie is een land met een bestuursvorm waarin het volk regeert. Maar er is geen land ter wereld dat alleen wordt bestuurd volgens de principes van directe democratie, waarbij het volk keer op keer zelf besluiten neemt over het bestuur van het land. Daarom hebben de meeste landen een representatieve (vertegenwoordigende) of indirecte democratie. Het volk kiest een aantal vertegenwoordigers, die namens het volk besluiten nemen over het bestuur van het land. Wij zijn dus zelf de overheid. En wanneer wij kritiek hebben op de regels en het beleid rond corona, die de door ons gekozen vertegenwoordigers hebben vastgesteld, hebben wij dus eigenlijk kritiek op onszelf. Juist daarom stoort het mij dat menig corona criticus over de overheid spreekt als iets wat niet van ons resp. van hen is. Dat zij zich in het doen en het laten onttrekken aan de keuzes die onze overheid voor en namens ons gemaakt heeft.

In een democratie kan de ene mens niet als meerderwaardig of minderwaardig aan de ander worden beschouwd. Alle inwoners hebben dezelfde rechten en plichten. Ze worden gelijkelijk behandeld. Dit streven naar politieke gelijkheid betekent echter niet dat iedereen dezelfde mening toegedaan moet zijn. Integendeel. Bij een democratie hoort ook het recht op het hebben van een eigen mening. Een mening die ook geuit mag worden. Anders wordt dat, wanneer iedereen zijn eigen mening ook gaat praktiseren. Dan ontstaat het gevaar van ondermijning van de democratie.

Zo mag iedereen in dit land een mening hebben over de doodstraf. De een is voor, de ander tegen. Gezamenlijk echter hebben wij – via de door ons gekozen volksvertegenwoordiging – in ons land gekozen voor een systeem waarbinnen er geen doodstraffen worden uitgesproken. Dat betekent niet dat zij die voor de doodstraf zijn hun mening moeten herzien of voor zich houden. Wel, dat zij in voorkomende gevallen niet het recht in eigen hand mogen nemen en alsnog een doodstraf mogen uitvoeren.

Naast de doodstraf zijn er tal van thema’s waarover de opvattingen onder de inwoners van ons land stevig kunnen (en mogen) verschillen. Over deze thema’s buigen onze vertegenwoordigers zich en komen zij tot afspraken. Deze afspraken hebben niet zelden een hoog compromis gehalte. Juist, omdat de uiteindelijk gemaakte afspraken beogen zoveel als mogelijk recht te doen aan de opvattingen van eenieder. Eenmaal vastgesteld, geldt zo’n afspraak voor iedereen. Of hij of zij dat nu leuk vindt, of niet.

Het beleid en de afspraken rond corona kent vele meningen en opvattingen. Dat mag. Ook ik heb zo mijn opvattingen over dat wat er wel en niet mag. Heb zo mijn vragen bij gemaakte keuzes. Die opvattingen en vragen mag ik over de bühne brengen. Dat hoort zo in een democratie. Zij geven mij echter niet het recht om, omdat ik die vragen of opvattingen heb, de gemaakte afspraken of vastgestelde regels ook naast mij neer te leggen. Gewoon, omdat wij dat samen – via de door ons gekozen volksvertegenwoordigers – hebben besloten.

Met zijn allen lekker op een kluitje in het park of op het strand, in de supermarkt tegen mensen oplopen, pontificaal de uitgang binnen lopen of borden met het maximaal aantal bezoekers negeren. Als het gaat om de naleving van de coronaregels verschillen we nogal van mening. Dat begrijp en respecteer ik. Wat ik niet begrijp zijn de narcisten onder ons die denken dat de regels en afspraken niet op hen van toepassing zijn. Die zichzelf plaatsen boven de regels en afspraken. Vaak omwille van het eigen plezier of gewin.

De ergste en gevaarlijkste soort zijn zij die de feiten ontkennen, die van mening zijn dat het iedereen kan overkomen maar hen niet. Die daarom alle regels en afspraken met voeten treden. Ik ben geneigd harde woorden aan hun adres uit te spreken. Sabotage is er een van. Met de houding en het gedrag van ‘ik lap het allemaal aan mijn laars’ saboteren zij zowel onze democratie als onze gezamenlijke wens in een gezonde samenleving te mogen wonen.

Corona raakt alles en iedereen. Duidelijk is ook dat we langer in de crisis blijven zitten dan wij allemaal hoopten en wensen. Ook economisch gat het steeds meer knellen. En menige doelgroep of sector in onze samenleving voelt zich het meest getroffen. Welnu, de nare bijkomstigheid van corona is, dat het iedereen treft. En dat juist daarom is solidariteit geboden. Solidariteit, betekent dat wij allemaal een gemeenschappelijk belang onderschrijven dat ten goede komt aan iedereen, ook al gaat dat soms ten koste van ons eigen plezier, onze eigen portemonnee. Het gaat om de toegevoegde waarde van het gemeenschappelijke belang. En ja, dat vraagt offers. Van de een meer dan van de ander. Ook dat is waar. Maar het zijn en blijven tijdelijke ongemakken. De echte zorg die wij allemaal moeten hebben, is niet wat het nu met onszelf doet of wat het nu van onszelf vraagt, maar wat wij met elkaar kunnen en moeten doen om de effecten van het nu op de lange termijn voor iedereen ‘de moeite waard’ te laten zijn.

In 1998 startte Sire een campagne “De maatschappij, dat ben jij!” om ons duidelijk te maken dat wij zelf dagelijks kunnen bijdragen aan het plezieriger maken van de maatschappij. Die boodschap, dat elk individu met een klein beetje inspanning het verschil kan maken, mogen wij ons in deze coronacrisis meer dan ooit ter harte nemen. Wij, wij zijn de overheid. Als het misgaat, is dat niet de schuld van de overheid, maar van (de saboteurs onder) onszelf.