Verschil maken met de menselijke maat

De menselijke maat in de ondersteuning van mensen – groot en klein – hoe pak jij dat aan? Het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd (OZJ) organiseerde hierover op 19 mei het evenement ‘Verschil maken met de menselijke maat’ vanuit de constatering dat de menselijke maat helpt met beweging brengen als het complex is.

Nederland is een congres- en eventenland. Geen week, geen dag, nog geen uur gaat er voorbij, of er is wel ergens een groot congres, een workshop, seminar, of conferentie. Ik bezoek ze regelmatig. Soms als passieve, soms als actieve participant. Daardoor weet ik, dat een succesvol congres organiseren lastig is. Het OZJ lukte het dit voorjaar (mei 2022) niet alleen een geslaagd, maar bovenal indrukwekkend, leerzaam en grandioos event te organiseren. De boodschap kwam tot aan de teennagels toe binnen.

‘Wat is het moedigste dat je ooit hebt gezegd?’ vroeg de jongen. ‘Help,’ antwoordde het paard.

Het thema was – door bijvoorbeeld de toeslagenaffaire en de steeds ingewikkelder wordende vragen binnen het sociaiaal domein – niet alleen actueel. Het werd ook verrassend in- en uitgepakt met geweldige sprekers en een ongedachte werkvorm. De combinatie leverde alles, behalve een belerende vinger of een overlopende hoorn van wijze lessen over hoe het wel moet of kan. Integendeel, het thema en de daarvoor gekozen aanpak werkte als een spiegel, die ons niet alleen onze buitenkant, maar vooral ook onze binnenkant liet ontdekken.

Hoe kan jij de menselijke maat in je werk brengen? En hoe pak je meer ruimte om creatieve oplossingen te bedenken als dat nodig is voor een kind, gezin of huishouden. Het OZJ koos een vorm die de deelnemers uitnodigde om dit samen – en vooral bij jezelf – te onderzoeken. Ze deed dit samen met bevlogen sprekers, wetenschappers en wethouders. En, om de zintuigen van de deelnemende beleidsambtenaren, wethouders, bestuurders, professionals, ouders en kinderen te prikkelen, werd hun bijdrage op fenomenale wijze ingebed in een theatrale uitwerking door ons met dans, muziek en persoonlijke verhalen mee te nemen in en door het boek en de boodschap van ‘De jonge, de mol, de vos en het paard’ van Charlie Mackesy.

‘De jongen, de mol, de vos en het paard’, vertaald door Arthur Japin, is een prachtig verhaal over vriendschap, liefde en jezelf zijn. En precies die ingrediënten, zo werd duidelijk, zijn cruciaal bij het werken met en voor mensen in situaties die knellen. De universele lessen zijn stuk voor stuk levenswijsheden. Gewoon en vanzelfsprekend misschien, maar tegelijkertijd zo gewoon en vanzelfsprekend, dat wij juist daardoor er overheen of erlangs kijken. Met als gevolg dat wij – wanneer wij op weg naar ons werk de huisdeur achter ons sluiten, onderweg naar ons werk transformeren naar een volstrekt andere persoonlijkheid. Om op en in ons werk vervolgens antwoorden te bedenken en oplossingen te zoeken die niks oplossen. Antwoorden waarmee wijzelf – als wij in de situatie zouden verkeren van de mensen die wij zo graag willen helpen – nooit genoegen zouden nemen. Wij lijken gevangen in een staat van terminale serieusheid. Structuur, protocollen, wetten en regels bepalen ons doen en laten en de werkelijkheid hobbelt er achter aan.

OZJ en de sprekers (Bart van Kessel, Cathalijne Dortmans, Anne Marsman, Miranda Frederiks, Shirine Moerkerken, Laurentien van Oranje, en de voortreffelijke “spreekstalmeester” Gieke Buur) hebben mij en alle overige deelnemers met hun persoonlijke verhalen, twijfels en ontboezemingen geholpen (weer) een beetje beter te worden. Vooral ons te laten zien dat je de inspiratie voor het werk binnen het sociaal domein meer in en bij jezelf en de betekenis van de ander moet zoeken. In wederkerigheid dus. De mogelijkheden die opduiken, als ‘de helper’ oog heeft voor het vermogen van de ‘de geholpene’ om ánderen te helpen, dragen bij aan dat te doen wat wederzijds werkt!

‘De meeste oude mollen die ik ken, zouden willen dat ze minder naar hun angsten hadden geluisterd en meer naar hun dromen.’

Wederkerigheid – het delen en benutten van elkaars talenten – is verweven met dat wat belangrijk is bij het vormgeven van werkzame ondersteuning voor mensen die verkeren in lastige of pijnlijke omstandigheden. Wederkerigheid gaat samen met gelijkwaardigheid. Met andere woorden: het komt en groeit als wij elkaar ten dienste kunnen en willen zijn. Als helper en geholpene hun rollen kunnen en durven wisselen. Op basis van echte interesse en betrokkenheid op elkaar.

‘De jongen, de mol, de vos en het paard’ is meer nog dan een lief kinderboek een spiegelbeeld voor de volwassenen, die de vindingrijkheid en creativiteit en van hun jeugd verloren zijn. Het is een (en misschien wel het beste) antwoord op de zoektocht die de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) beschrijft in haar onlangs (mei 2022) gepubliceerde advies ‘Anders leven en zorgen’. Met daarin een pleidooi voor een andere verdeling van verantwoordelijkheden tussen betaalde krachten, vrijwilligers, naasten en mensen die – al dan niet tijdelijk – moeten dealen met lastige, pijnlijke en/of complexe opgaven en uitdagingen.

‘Ik vraag me af of er ook een school is waar je kunt afleren.‘

Wat ik worden als ik echt ‘groot’ ben? Als de jongen, de mol, de vos en het paard het mij nu zouden vragen, zou ik zeggen: “Een lief mens die – samen met anderen, op basis van gelijkwaardigheid en wederkerigheid – onverschrokken in de vindtocht naar een passend antwoord wil en durft te duiken. Een mens, die ook de teennagels knipt, ook als het niet mijn taak, maar wel helpend is!”

Over de auteur

Auteur Peter Paul Doodkorte is één van de (acht) Regioadviseurs die samen het landelijk werkende Regioteam Opdrachtgever-/opdrachtnemerschap Wmo en Jeugdwet vormen. Het Regioteam ondersteunt gemeenten én aanbieders bij het werken volgens de bedoeling en opereert namens het Ketenbureau i-Sociaal Domein dat wordt aangestuurd door een Stuurgroep. Hierin hebben naast de zorgbranches (Actiz, GGZ Nederland, Jeugdzorg Nederland, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland en Valente) ook vertegenwoordigers vanuit de gemeenten, de VNG, en VWS, als stelselverantwoordelijke, zitting. De regioadviseurs beschikken over een breed palet aan producten en diensten, instrumenten, opleidingen en praktijkvoorbeelden. Daarnaast hebben ze toegang tot een groot netwerk van experts, ervaringsdeskundigen en een rechtstreeks lijntje met ‘Den Haag’.

Samen werken we aan een krachtige en toekomstbestendige uitvoering van de Wmo en Jeugdwet.

Naast zijn regioadviseurschap, is Peter Paul Doodkorte senior-adviseur bij Vondel & Nassau, een landelijk werkend adviesbureau voor overheden en organisaties werkzaam binnen het sociaal domein. Meer van zijn blogs en ideeën zijn te vinden op Verruim de horizon, De kracht van het alledaagse en Inspirituals