Financiering domein overstijgende samenwerking

“Vanuit departementen in Den Haag wordt vooral generiek beleid gemaakt dat thematisch is ingestoken, zoals zorg of onderwijs, of is gericht op bepaalde doelgroepen. In toenemende mate zijn er aanleidingen voor het Rijk om zich ook integraal tot de opgave te verhouden.”

Samenwerking is nodig

Samenwerking van professionals uit verschillende domeinen is nodig om integrale zorg en ondersteuning te bieden aan inwoners; jong én oud. Door middel van samenwerking kan de juiste zorg op de juiste plek worden geboden en is het mogelijk om snel op te schalen en af te schalen waar nodig en mogelijk. Dit vraagt vooral de bereidheid en competenties van zorgverleners en zorgorganisaties om met elkaar samen te werken op lokaal en regionaal niveau. Daarnaast zijn soms afspraken nodig tussen de financiers in het zorgstelsel over het bevorderen van de samenwerking van de professionals die uit verschillende domeinen worden gecontracteerd en gefinancierd.

De zorgwetten (Wmo, Zvw, Jeugdwet en Wlz) zijn verschillend in doelen en mogelijkheden

Gemeenten, zorgverzekeraars en zorgkantoren hebben een eigen rol en verantwoordelijkheid om uitvoering te geven aan ‘hun domein’. Elk van de 4 wetten (Wmo, Zvw, Wlz, Jeugdwet) kent eigen doelstelling, eigen regels voor toegang en eigen vormen van financiering; elk domein kent ook zijn eigen ‘uitdagingen’.

Wmo: bevorderen zelfredzaamheid (langer thuis wonen) en deelname aan de samenleving. In zijn aard kent de WMO een sterk preventief karakter, gericht op het voorkomen van zwaardere zorg. Baten op het uitkeringsvlak worden via het Gemeentefonds afgeroomd.

Zvw: verzekering tegen de kosten van geneeskundige zorg. Private zorgverzekeraars met publieke borging. Veel zaken zijn vastgelegd in wet- en regelgeving en doelmatigheid en rechtmatigheid zijn daarbij belangrijke kernbegrippen. De ’uitdaging’ hier ligt in de lange termijn investeringen versus korte termijn kostenontwikkeling en premiedruk.

Wlz: vergoeding van passende zorg voor mensen met intensieve (levenslange) zorg. Zij biedt weinig investeringsruimte die niet direct gekoppeld is aan client, en daarmee nauwelijks kansen voor vroeginvestering ter voorkoming van WLZ.

Jeugdwet: laagdrempelige hulp op maat voor kwetsbare kinderen. De groei van gebruik legt forse druk bij gemeenten. De integrale verantwoordelijkheid ligt wel bij de gemeenten, waardoor er een prikkel is om te investeren in vroegtijdige interventies.

Veel zorg van en voor inwoners is relatief enkelvoudig. Dan werkt deze compartimentering prima. Er is dan ook geen behoefte, nut en noodzaak aan nieuwe stelselwijzigingen (‘het stelsel is het stelsel’). Het gaat vooral om het beter laten functioneren van het stelsel, met name op de grensvlakken tussen de bestaande wettelijke domeinen en de afstemming met werk en inkomen.

Domeinoverstijgende ruimte

De bestaande wettelijke domeinen geven ruimte voor innovatie, maar wel gericht het op eigen domein of onder complexe voorwaarden. Bij afwezigheid van betaaltitels zijn er weliswaar een aantal mogelijkheden om vernieuwing en preventie te financieren, maar deze zijn eerder ontmoedigend dan aanmoedigend geformuleerd dan wel ingericht. Er is verder geen structurele financiering voor het organiseren van samenwerking. Daarvoor wordt veelal gebruik gemaakt van subsidies van bijvoorbeeld VWS of ZonMw.

Het stelsel versterken

Het stelsel is zoals het is. Met rollen en verantwoordelijkheden voor partijen. Gemeenten en verzekeraars worden geacht om hun taken te doen binnen dit stelsel en mogen daar ook op worden aangesproken. Omdat de wetgeving niet toestaat

  1. Dat er sprake is van overheveling van middelen door de individuele zorgverzekeraar vanuit ZVW of WLZ naar WMO of Jeugdwet
  2. De eventuele besparingen (= niet gemaakte en gedeclareerde zorgkosten op individueel niveau) worden overgeheveld naar een ander domein

is domein overstijgende samenwerking op gemeentelijk of regionaal niveau zonder aanvullende afspraken niet uitvoerbaar vorm te geven door gemeenten en zorgverzekeraars. Daarom moet de rijksoverheid:

  1. gemeenten via het Gemeentefonds voldoende en stabiel financieren om dit mogelijk te maken.
  2. domein overstijgende samenwerking voor meervoudige zorg- en ondersteuningsvragen ondersteunen met daarop afgestemde regelgeving.